We doen het allemaal en het is één van de moeilijkste dingen om niet te doen: je afvragen wat anderen van je denken.  Wanneer we mensen ontmoeten, wanneer we reageren in een groep, wanneer we ’s morgens voor de kleerkast staan, we bedenken ons meer dan ons lief is wat er over ons gedacht wordt.  Hoe vinden mijn vrienden mij?  Hoe denken collega ’s over mij?  Past deze outfit wel of zal ik er raar op bekeken worden?  Vonden ze mijn reactie wel gepast?  Had ik niet beter anders gereageerd?…

We vinden het vaak lastig en vermoeiend en bovendien levert het vaak foutieve informatie op. Toch krijgt de mening van anderen te dikwijls een hoofdrol in ons leven.

 

Waarom vragen we ons af wat anderen over ons denken

Vanaf je eerste zelfbesef, wordt de kennis over je zelf grotendeels opgebouwd door sociale vergelijking en de mening van anderen (de ‘anderenwaarde’ zoals die van je leerkracht, je ouders, je vrienden, …). Zeker tijdens de adolescentie, maar ook al tijdens de lagere schooljaren, vergaar je heel wat kennis via anderen over jezelf. Zo kom je tot een lijst van eigenschappen die je aan jezelf toeschrijft.  Je merkt bijvoorbeeld op dat er in een groep vaak om je moppen gelachen wordt en in een vriendenboekje omschreef iemand je als grappig.  Wanneer jou gevraagd wordt jezelf te beschrijven antwoord je bijgevolg misschien met ‘humoristisch’.

Sociale vergelijking vergaart niet alleen kennis over jezelf, er is ook een emotionele zijde. Dat gaat over hoe je het beeld dat je van jezelf hebt beoordeelt: je zelfwaarde of ‘eigenwaarde’. Je geeft waarde aan eigenschappen waardoor je je goed of eerder slecht in je vel voelt.  Stel dat je van jezelf weet dat je tijdens ontmoetingen met nieuwe mensen wat onbeholpen kan reageren, dan kan je dat beoordelen als vreselijk of juist als charmant.

Zelfbeeld en zelfwaarde zijn voortdurend in beweging en ontzettend onderhevig aan successen, negatieve ervaringen, complimenten.  Anderen kunnen het zelfbeeld versterken of juist ondermijnen. Wanneer je doorheen de jaren bijvoorbeeld vaak te horen kreeg dat je ‘verlegen’ bent,   raakte je ervan overtuigd dat nieuwe mensen ontmoeten jouw ding niet is.  En omdat je jezelf beschermt ga je zulke situaties dan ook liever uit de weg.  Je verblijft steeds meer op de achtergrond waardoor je in vergelijking met anderen steeds meer verlegen wordt. Of je ondervond al vroeg opmerkingen en ervaringen dat je ‘slim’ bent.  Hierdoor durf je die moeilijke opdracht op het werk wel aan. Je bijt je erin vast en slaagt in je opzet.  Naast het feit dat je bevestigd wordt in je ‘slim zijn’, krijgt je zelfbeeld een flinke boost. Mensen die twijfelen aan hun capaciteiten vermijden deze opdrachten liever waardoor ze die succesverhalen minder vaak ervaren.

Gedachten worden via deze spiraal van ervaringen en bevestiging moeilijk te doorbreken overtuigingen die je zelfwaarde in hun greep houden.

 

Van ‘anderenwaarde’ naar ‘eigenwaarde’

Je zelf bestaat met andere woorden uit kennis (gedachten) en waarde (gevoelens) die grotendeels ontstaan door sociale vergelijking en door wat je denkt dat anderen over je denken.  Het is een normaal proces dat bij je ontwikkeling hoort.  Helaas kom je vaak ook klem te zitten in deze overtuigingen over ‘Wie ben ik?’.  Vooral als je je voortdurend afvraagt wat anderen van je denken vanuit de behoefte om erbij te horen en graag gezien te worden.

Jarenlang dansen naar de gedachten van anderen is vermoeiend. Het lokt vluchtgedrag uit, het maakt rusteloos, het doet je piekeren. Je voelt je op een dwaalspoor waardoor je gaat zoeken naar ‘je pad’. Echter zolang je je blijft afvragen wat anderen over je denken, zal je nooit het antwoord vinden op de vraag ‘Wie ben ik écht?’ Dan blijft je je eigenwaarde in de mening van anderen zoeken.

 

Hoe kunnen we stoppen met denken wat anderen over ons denken

Omdat je al sinds jonge leeftijd bezig bent met wat anderen van je denken, is het moeilijk om daar mee te stoppen.  Laat ik je alvast gerust stellen dat ouder worden helpt.  De behoefte om af te stemmen op de menig van anderen vermindert.  Maar wil je nu alvast meer rust in je hoofd, dan kunnen de volgende ideeën helpen:

• Laat je gedachten/overtuigingen van en door anderen komen en gaan. Merk ze op en observeer ze.  Vanop afstand, zoals je naar een film zou kijken waarvan je de scenarist bent. Besef dan dat een gedachte slechts één van de duizend mogelijkheden is die je kon bedenken voor deze film. Het is ‘bedacht’ en dus niet per se ‘waar’.
• Merk in dezelfde gedachte ook je afhankelijk van de menig van anderen op. Vraag je daarbij af vanuit welke behoefte die afhankelijkheid ontstaat.  Vaak is het antwoord dat je erbij wil horen, graag gezien wil worden. Maar wil je niet liever graag gezien worden om wie je bent, niet om de rol die je speelt?
• Draai dit ook eens om. Jij wil wellicht ook liever dat de mensen die je graag ziet zichzelf kunnen zijn zonder zich constant af te vragen wat jij over hen denkt.
• Ga op zoek naar je kernwaarden. Wanneer je weet wat jij belangrijk vindt in het leven kan je makkelijker kiezen en doet de mening van anderen er minder toe.
• Er zijn miljarden mensen op de wereld. Niet iedereen kan je aardig vinden.  En andersom ook niet.  Dat is normaal en oké.  Heb vertrouwen dat je gelijkgestemden ontmoet als je leeft vanuit je kernwaarden.
• Besef dat iedereen voornamelijk met zichzelf bezig is en niet zozeer met jou. Al klinkt dat misschien even hard als geruststellend.
• Maak het stil. Neem de tijd om in het hier en nu te zijn.  Meditatie, yoga, muziek spelen, schilderen, … kunnen daarbij helpen.
• Maak ook tijd om te voelen. Net als gedachten komen en gaan gevoelens.  Merk ze op door de lichamelijke sensatie waar te nemen en benoem dat. Bij verdriet voel je misschien wel letterlijk een krop in de keel, bij frustratie een vuurbal in je buik, bij angst een snel kloppend hart, …  Vraag je af wat je voelt en wat dit gevoel je komt vertellen.  Gevoelens laten zich misschien wel controleren (door ze bijvoorbeeld hard weg te duwen) maar je kunt ze eigenlijk nooit ontkennen.  Wanneer je emoties durft voelen vanuit een lichamelijke gewaarwording merk je dat je vanzelf rustiger wordt en je leert beter erkennen waar jij behoefte aan hebt in plaats van wat je denkt dat anderen voor/van je willen.
• Plan ruimte in je week om te niksen.  Wie geregeld lummelt merkt op waar hij graag mee bezig wil zijn. Wanneer je kan bezig zijn met wat je écht graag doet ervaar je vrijheid en minder belemmerende gedachten.
• Ga op zoek naar je talenten. Laat je eventueel helpen door een coach.  Wie zijn talenten voedt ervaart energie, veerkracht en zelfvertrouwen.  Vooral die laatste twee zijn een sterk wapen tegen het stopzetten van piekeren over wat anderen denken.
• Wees mild. Je hebt nooit anders gedaan.  Verandering vraagt tijd én doorzettingsvermogen.

 

 

Gedachten zijn zoals de golven van een oceaan. 

Ook zonder die golven ben je nog steeds een oceaan. 

Laat (andermans) gedachten je niet bepalen.

 

Noot:  een gezond zelfbeeld betekent dat je tevreden bent met jezelf.  Aanvaarding staat hierin centraal.  Je erkent je rijkheid aan krachten maar ook je valkuilen omarm je.   Tegenslagen erken je als ‘part of the game’. Je hebt zin om te leren waarbij fouten maken groeikansen genereren zonder je identiteit onderuit te halen.

#eigenwaarde #gedachten #identiteit #ik #overtuigingen #sociale vergelijking #zelf #zelfwaarde